پایش ماهواره ای آلودگی هوا

اهمیت و ضرورت پایش آلودگی امروزه آلودگی هوا بعد جهانی به خود گرفته و پیامدهایی همچون تخریب لایه ازن، گرم شدن اتمسفر زمین و باران های اسیدی به همراه داشته و بخش های وسیعی از بیوسفر را در معرض خطر نابودی قرار داده است. آلاینده های گوناگونی به خاطر اقدامات انسان و فعالیت های بیولوژیکی وارد هوا شده و زندگی انسان ها را به مخاطره می کشاند، چرا که این آلاینده ها اثر مستقیم بر سلامت انسان ها دارند. از مهمترین آلاینده هایی که از طریق فعالیت های انسانی تولید می شوند می توان به موارد زیر اشاره کرد.

دی اکسید کربن: این گاز به عنوان اصلی ترین آلاینده هوا که نقش زیادی در تولید گاز گلخانه ای دارد و به عنوان مخرب ترین آلاینده آب وهوا شناخته می شود. امروزه غلظت گاز کربن دی اکسید در اتمسفر برابر 445 جزء در میلیون است که در دوران قبل از انقلاب صنعتی این مقدار برابر 280 جزء در میلیون بوده است. منوکسید کربن: گازی بی بو و بی رنگ و سمی است که بر اثر سوخت ناقص مواد ایجاد می شود. یکی از عوامل تاثیر گذار در تولید این گاز، گاز خارج شده از خودرو ها می باشد. اکسیدهای گوگرد اکسیدهای نیتروژن ذرات معلق از آنجائیکه اندازه گیری آلاینده ها در ایستگاه های سنجش آلودگی هوا به صورت نقطه ای بوده و امکان سنجش های زمینی در سطوح وسیع وجود ندارد لذا از تصاویر ماهواره ای برای اندازه گیری و سنجش آلودگی استفاده می شود.

نقش فناوری فضایی / سنجش از دور با رشد سریع و روزافزون انتشار انواع آلاینده ها در اتمسفر توسط انسانها در قالب فعالیت های صنعتی و شهری، لزوم پایش و کنترل آنها با روشهایی که از سرعت و دقت بیشتر و هزینه کمتر برخوردار باشند، احساس می شود. دقیق ترین روش اندازه گیری آلودگی هوا از طریق ایستگاهای زمینی حاصل می گردد اما این دستگاه های زمینی برای سنجش آلودگی هوا در محدوده های وسیع اطلاعات دقیق و یکپارچه ای را فراهم نمی کنند. امروزه فناوری سنجش از دور به دلیل تولید داده های یکپارچه با تواتر زمانی بالا، ارزان بودن، به روز بودن و گستره محدوده تحت پوشش از جمله روش های موثر برای سنجش انواع آلاینده ها (منوکسید کربن، دی اکسید نیتروژن، دی اکسید سولفور، ازن و فرمالدهید) با قدرت تفکیک زمانی و مکانی مختلف است.

سازمان ها و دستگاه های مرتبط با آلودگی: تمامی سازمان ها و دستگاه های متولی که به نحوی در حوزه های منابع آب، گیاه، هوا و انسان فعالیت دارند می توانند از این محصول استفاده کنند. از جمله این سازمان ها می توان به موارد زیر اشاره کرد. وزارت نفت، وزارت نیرو، وزارت کشور، معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، وزارت صنعت معدن و تجارت، سازمان حفاظت محیط زیست، وزارت راه و شهرسازی، وزارت امور اقتصادی و دارایی، سازمان ملی استاندارد، وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران، وزارت بهداشت و وزارت آموزش و پرورش

دوره زمانی تولید محصول تصاویر ماهواره ای Sentinel-5p با هدف سنجش آلودگی هوا بصورت روزانه پوشش کاملی را از سطح کشور ارائه می دهند؛ بنابراین با استفاده از این تصاویر می توان وضعیت آلودگی هوا را در سطح کشور مورد پایش قرار داد. با توجه به وضعیت جوی غالب بر کشور و ابری بودن تصاویر در ماه های سرد سال تهیه این نقشه ها با محدودیت مواجه است.