پایش ماهواره ای دریاچه ارومیه

دریاچه ارومیه به عنوان بزرگترین دریاچه داخلی ایران و از مهمترین و با ارزشترین اکوسیستم های آبی ایران و جهان به شمار می آید. این دریاچه در شمال غربی فلات ایران واقع شده که فراز آن حدود 1300 متر است. کوه های بلند و ناصافی این پهنه را در میان گرفته اند. میانگین تراز آبی دریاچه در گذشته 1378 متر و متوسط عمق دریاچه حدود 6 متر بوده است. دریاچه ارومیه یک دریاچه تکتونیکی نسبتا بزرگ و فوق اشباع از نمک بوده که در یک حوضه بسته قرار گرفته است. در گذشته طول آن 120 کیلومتر و پهنای آن حدود 15 (کم پهناترین قسمت) تا 50 کیلومتر (پهن ترین قسمت) متغیر و همچنین مساحت این دریاچه بین 5000 تا 6000 کیلومتر مربع بوده است.

دریاچه ارومیه به ‌دلیل برخورداری از ویژگی‌های طبیعی و اکولوژیکی منحصر به فرد، از سال 1346 به عنوان پارک ملی انتخاب و به همراه جزایر کبودان و قیون داغی، جزو مناطق حفاظت شده اعلام گردید. این دریاچه در سال 1354 در کنوانسیون رامسر بعنوان تالاب بین‌المللی تعیین و در سال 1356 به وسیله سازمان یونسکو جزو مناطق حفاظت‌شده زیست‌کره قرار گرفت (منبع : اطلس مناطق حفاظت شده ایران).

دریاچه ارومیه در گذشته محل مناسبی برای مهاجرت پرندگانی چون فلامینگو، مرغان و اردک ها بوده است. از مهم ترین بی مهرگان موجود در این دریاچه، می توان به گونه ای از میگوی آب شور بنام آرتیما (Artemia) اشاره نمود. این گونه مهم‌ترین منبع غذایی بسیاری از پرندگان آبزی مانند فلامینگوها به شمار می‌رود. در شرایط کنونی به دلیل پسروی آب دریاچه و وقوع خشکسالی های متعدد و بالطبع کاهش حجم آب آن، شرایط بسیار سختی را برای تداوم حیات گونه ‌های گیاهی و جانوری این دریاچه به‌وجود آورده که از آن جمله می توان به توقف حیات آرتمیا به دلیل شوری بالای آب دریاچه، اشاره نمود.

تامین کننده های اصلی آب دریاچه شامل، رودهای دائمی زرینه رود، تلخه رود (آجی چای)، شهرچای، زولاچای، سیمینه رود، لیلان چای، نازلوچای، باراندوزچای، صوفی چای، قلعه چای، آلمالوچای و اسکوچای هستند که از کوه های پیرامون دریاچه (سبلان و سهند، کوه های مرزی ایران و ترکیه) سرچشمه می گیرند. اکوسیستم این دریاچه نمونه ای شاخص از یک حوضه آبریز بسته است که کلیه رواناب های جاری در رودخانه های حوضه به آن تخلیه می گردد (تصویر زیر). چشمه های کف دریاچه نیز، تامین کننده بخشی از آب دریاچه می باشند. عملیات بکار رفته در تحقیق

جمع آوری اکثر اطلاعات مورد نیاز از تصاویر ماهواره ای LandSat-8، برحسب مورد. استفاده از تصاویر ماهواره ای (Aqua-Terra)، سنجنده MODIS در صورت ابری بودن تصاویر ماهواره ای LandSat-8. کلیه عملیات پردازش تصویر مورد نیاز در خصوص بارز سازی و بالا بردن وضوح تصویر به منظور انجام تفسیر بصری شامل تهیه ترکیب های رنگی طبیعی و مجازی از باند های تصاویر ماهواره ای، بالابردن میزان تباین (کنتراست) تصویر و غیره انجام گرفت. با توجه به محدوده منطقه مورد مطالعه از سیستم مختصات UTM قاچ 38 شمالی و همچنین سطح مبنای مسطحاتی WGS 84 استفاده گردید. با توجه به وسعت دریاچه ارومیه، همواره دو یا سه فریم از تصاویر ماهواره ای لندست، منطقه را پوشش می دهد. لذا به منظور یکپارچه سازی فریم های مختلف، تصویر یکپارچه از منطقه مورد مطالعه (موزائیک) تهیه گردید. برای استخراج محدوده سطح آب دریاچه و تفکیک آن از مرز خشکی از روش رقومی سازی غیر اتوماتیک و با کمک نرم افزارهای GIS استفاده گردید. ‌برای تهیه گزارش نهایی کلیه تصاویر ماهواره ای مورد استفاده، در مقیاس 850000 : 1 تنظیم و از آنها خروجی هایی با فرمت فشرده jpg تهیه گردید. لازم به ذکر است در این مطالعه از داده های تصویری قابل دسترس ( تصاویر اپتیکی) استفاده شده، بنابراین محاسبه حجم و عمق آب دریاچه امکان پذیر نبوده و صرفا مساحت سطح آب دریاچه پس از استخراج گزارش شده است.